Przyjmując środek trwały do używania przedsiębiorca musi dokonać jego wyceny wartości początkowej, od której zależy naliczanie odpisów amortyzacyjnych do kosztów działalności. W jaki sposób powinna być przeprowadzona wycena wartości środka trwałego? Na podstawie jakich informacji należy ją ustalić? Odpowiedź w artykule.

Wycena wartości środka trwałego a sposób jego nabycia

Art. 22g ust. 1 ustawy o PIT wskazuje, że wycena wartości początkowej środka trwałego nabytego w ramach prowadzonej działalności powinna się opierać na sposobie nabycia tego środka. Poniższa tabela przedstawia należny sposób wyceny środka trwałego według sposobu jego nabycia:
Sposób nabycia środka trwałego Sposób wyceny
zakup cena nabycia
częściowo odpłatne nabycie cena nabycia powiększona o wartość przychodu
nabycie przez spadek, darowiznę lub inny nieodpłatn sposób wartość rynkowa z dnia nabycia (chyba, że umowa wskazuje cenę niższą niż wartość rynkowa)
wytworzenie we własnym zakresie koszt wytworzenia

Koszty doliczane do ceny nabycia środka trwałego

Zgodnie z art. 22g ust. 3 ustawy o PIT wartość początkową nabytego środka trwałego można powiększyć o koszty związane z jego zakupem, poniesione do dnia wprowadzenia go do ewidencji. Dotyczą one w szczególności kosztów:
  • transportu, rozładunku, załadunku, ubezpieczenia w drodze,
  • montażu i instalacji przedmiotu oraz uruchomienia jego systemów, czy programów komputerowych,
  • odsetek i prowizji,
  • opłat notarialnych, skarbowych i innych,
  • cła i podatku akcyzowego - w przypadku importu składników majątku.
Wartość początkowa środka trwałego jest również pomniejszana o kwotę podatku naliczonego VAT, jeżeli dany składnik majątku będzie wykorzystywany do czynności opodatkowanych.
Uwaga! Koszty związane ze środkiem trwałym doliczane do jego wartości początkowej można uwzględnić do dnia wprowadzenia tego środka trwałego do ewidencji.

Co uwzględnia koszt wytworzenia środka trwałego?

Gdy środek trwały został wytworzony we własnym zakresie wówczas do wyceny jego wartości bierze się pod uwagę koszt wytworzenia, który rozumiany jest jako wartość w cenie nabycia zużytych do wytworzenia środków trwałych, czyli :
  • rzeczowych składników majątku i wykorzystanych usług obcych,
  • kosztów wynagrodzeń za prace wraz z pochodnymi,
  • inne koszty, które można zaliczyć do wartości wytworzonych środków trwałych.
Do kosztu wytworzenia nie wlicza się jednak wartości własnej pracy podatnika, jego małżonka i małoletnich dzieci, a także kosztów ogólnego zarządu, kosztów sprzedaży, pozostałych kosztów operacyjnych oraz kosztów operacji finansowych.
Ważne! Jeżeli z różnych powodów nie można ustalić ceny nabycia środka trwałego lub jego części składowych przed założeniem ewidencji środków trwałych, wówczas wyceny wartości początkowej środka trwałego należy dokonać na podstawie cen rynkowych przedmiotów tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji lub sporządzenia wykazu oraz stanu i stopnia ich zużycia.

Wycena wartości środka trwałego stanowiącego współwłasność

W przypadku, gdy podatnik wprowadza do majątku firmy środek trwały, którego jest współwłaścicielem powinien pamiętać, że wówczas wycena wartości środka trwałego dokonywana jest w proporcji odpowiadającej wartości posiadanych udziałów we własności danego składnika majątku. Kwestia ta odnosi się również do małżonków posiadających wspólność majątkową, którzy wykorzystują dany środek trwały w obu firmach. Często tak się dzieje np. przy użytkowaniu samochodów osobowych. Wyjątek stanowi sytuacja, w której tylko jeden z małżonków wykorzystuje dany środek trwały w firmie (przy istnieniu wspólnoty majątkowej), wówczas wartość środka trwałego nie jest ustalana w sposób proporcjonalny. Prawidłowo ustalona wartość początkowa środka trwałego będzie podstawą do naliczenia odpisów amortyzacyjnych. Raz ustalona nie może podlegać zmianie, chyba że w wyjątkowych sytuacjach, które wskazują przepisy m.in. ulepszenie środka trwałego, odłączenie jego części składowych.